Patron - Publiczna Szkoła i Przedszkole w Dąbrówce Tuchowskiej

Publiczna Szkoła Podstawowa
Przedszkole Publiczne
im. Kornela Makuszyńskiego
w Dąbrówce Tuchowskiej
Przejdź do treści
Kornel Makuszyński

Życiorys

Urodził się 8 stycznia 1884 w Stryju, był jedynym synem, a siódmym z kolei dzieckiem Julii z Ogonowskich i Edwarda Makuszyńskiego, emerytowanego podówczas pułkownika wojsk austriackich, pisarza gminnego kancelarii urzędu w Brzozowej koło Krosna, urzędnika galicyjskiego. Ojciec osierocił rodzinę, gdy Kornel miał 10 lat. Przez dwa lata Kornel pozostał jeszcze w Stryju, skończył tam pierwszą klasę gimnazjalną, zarabiał na swoje utrzymanie korepetycjami. Potem przeniósł się do Przemyśla, gdzie mieszkał u swych krewnych i kończył drugą klasę gimnazjalną. W latach 1898-1903 uczęszczał do IV Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie. Wynajmował skromną kwaterę u lwowskiego asenizatora i hycla Siegla na Kleparowie.

W wieku 14 lat zaczął pisać wiersze. Ich pierwszym recenzentem w cukierni na Skarbkowskiej 11 był Leopold Staff. Pierwsze wiersze opublikował w lwowskim dzienniku „Słowo Polskie”, mając 16 lat. Od 1904 był członkiem redakcji tego dziennika i recenzentem teatralnym. Studiował polonistykę i romanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie[3]. Podróżował do Włoch (z Janem Kasprowiczem, Staffem i Władysławem Orkanem). W 1908-1910 kontynuował studia romanistyczne na Sorbonie w Paryż. W 1910 poznał we Lwowie studentkę Uniwersytetu Lwowskiego Emilię Bażeńską, która zaprosiła go do Burbiszek na Litwie, majątku swego brata Michała Bażeńskiego (stary ród szlachecki von Baysen-Bażeński). Makuszyński poznał okolicę, dwór i dobrze utrzymany majątek. Po roku narzeczeństwa w 1910 Emilia i Kornel pobrali się w Warszawie. Ze swoim licznym rodzeństwem, pozostawionym w Stryju, nie utrzymywał kontaktów. Makuszyński w latach 1913-1914 mieszkał w Burbiszkach. Rozkochany w architekturze zakopiańskiej, przywiózł nawet spod Tatr domek i postawił go w parku dworskim. Tutaj zastała go I wojna światowa, jako wrogiego Rosji obywatela austriackiego aresztowano go i internowano wraz z żoną w głębi Rosji. We wrześniu 1914 r. Makuszyńscy wyjechali do Kostromy. Dzięki staraniom szwagra Michała Bażeńskiego, a także pomocy aktorów Stanisławy Wysockiej i Juliusza Osterwy, zwolniono ich z internowania i pozwolono w 1915 r. zamieszkać w Kijowie, gdzie pisarz został prezesem Związku Literatów i Dziennikarzy Polskich oraz kierownikiem literackim Teatru Polskiego.

W 1918 roku Makuszyńscy wrócili do Polski i zamieszkali w Warszawie. Właśnie w Warszawie bardzo dynamicznie rozwinęła się jego literacka kariera. Kilka miesięcy w roku spędzali w Zakopanem. W latach 1922-1925 Makuszyńscy bywali w Burbiszkach, ponieważ Emilia miała w sąsiedztwie folwark Pojule, który dzierżawił, a później kupił brat Michał. Emilia zmarła w 1926 roku na gruźlicę. Pochowano ją na Powązkach obok grobu Władysława Stanisława Reymonta, jej przyjaciela. Po śmierci żony Kornel Makuszyński zerwał związki z Litwą, nigdy więcej już tam nie pojechał. 30 sierpnia 1927 Makuszyński ożenił się powtórnie ze śpiewaczką Janiną Gluzińską (córką profesora medycyny Uniwersytetu Lwowskiego Antoniego Gluzińskiego). Od 1929 był honorowym obywatelem Zakopanego. Podczas oblężenia Warszawy w 1939 niemiecka bomba trafiła kamienicę, w której mieszkali Makuszyńscy i zniszczyła jego rękopisy oraz zbiory sztuki; sam Makuszyński ocalał cudem, jednak stracił wszystko. Okupację niemiecką przeżył w Warszawie, podczas powstania warszawskiego współpracował z prasą powstańczą, potem przez obóz w Pruszkowie dotarł do Krakowa i w listopadzie 1944 zamieszkał na stałe w Zakopanem.

Po 1945 objęty został zakazem publikacji i poddany szykanom, co jak sam sądził związane było ze sprawą jego przyjęcia w 1937 roku do PAL (na miejsce usuniętego w atmosferze skandalu, po oskarżeniach o plagiat Wincentego Rzymowskiego, który bezpośrednio po wojnie pełnił funkcję ministra kultury). W 1948 został zadekretowany w polskiej literaturze socrealizm. Makuszyńskiemu udało się już wydać tylko jedną nową książkę List z tamtego świata, jedynie dzięki istnieniu ostatnich prywatnych wydawnictw. W Zakopanem żył w zapomnieniu; był jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci minionej, wrogiej epoki – dwudziestolecia międzywojennego. Zajmował niewielkie mieszkanie i żył niedostatnio; żona udzielała lekcji muzyki. Człowiek sukcesu, jeden z najweselszych i najbardziej optymistycznych pisarzy dwudziestolecia międzywojennego zderzył się z nową, nieprzyjazną rzeczywistością. Był odsuwany, ponieważ – jak twierdzili ówcześni prominenci – miał, lub mógł mieć zły wpływ na powojenną młodzież. Zmarł 31 lipca 1953. Został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. W mieście tym znajduje się też jego muzeum.

Za swoją twórczość otrzymał członkostwo Polskiej Akademii Literatury, państwową nagrodę literacką (1926), nagrodę PAL Złoty Wawrzyn Akademicki. W 1936 został odznaczony krzyżem francuskiej Legii Honorowej za zasługi na polu działalności literackiej, natomiast w 1938 Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Był osobą towarzyską oraz zamożną; zbierał dzieła sztuki.

Kornel Makuszyński jest patronem wielu szkół. Od 1994 przyznawana jest Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego.


Twórczość


1908 Połów Gwiazd – pierwsza wydana książka
  1910 W kalejdoskopie
  1910 Romantyczne historie
  1910 Rzeczy wesołe
  1911 Zabawa w szczęście
  1912 Szewc Kopytko i kaczor Kwak
  1913 Awantury arabskie
  1914 Straszliwe przygody
  1915 Perły i wieprze
  1916 Bardzo dziwne bajki (Bajka o królewnie Marysi, o czarnym łabędziu i o lodowej górze, Szewc Kopytko i kaczor Kwak, O tym jak krawiec Niteczka został królem, Dzielny Janek i jego pies)
  1917 Po mlecznej drodze
  1919 Piosenki żołnierskie
  1919 Słońce w herbie
  1925 Bezgrzeszne lata
  1927 Ponure Igraszki – nakład Gebethner i Wolffa, nie wydana po wojnie[11]
  1928 O dwóch takich, co ukradli księżyc – na jej podstawie nakręcono film fabularny i serial animowany
  1929 Listy zebrane
  1930 Przyjaciel wesołego diabła – na jej podstawie nakręcono dwa filmy i serial
  1932 Panna z mokrą głową – na jej podstawie nakręcono film i serial telewizyjny
  1933 Skrzydlaty chłopiec
  1933 Mały chłopiec
  1934 Uśmiech Lwowa
  1935 Wyprawa pod psem
  1935 Wielka brama
  1936 Złamany miecz
  1937 Awantura o Basię – na jej podstawie nakręcono dwa filmy i serial
  1937 Nowe bajki tego roku
  1937 Szatan z siódmej klasy – na jej podstawie nakręcono dwa filmy i serial,
  1939 Za króla Piasta Polska wyrasta
  1939 Kartki z kalendarza
  1946 List z tamtego świata
  1957 Szaleństwa panny Ewy (powieść napisana w 1940); na jej podstawie nakręcono film kinowy i serial telewizyjny

  Ballada o św. Jerzym
  Człowiek znaleziony nocą
  Dusze z papieru
  Dziewięć kochanek kawalera Dorna
  Król Azis
  Moje listy
  Narodziny serca
  O duchach, diabłach i kobietach
  Orlice
  Pieśń o Ojczyźnie
  Radosne i smutne
  Romantyczne i dziwne powieści
  Śmieszni ludzie
  Wycinanki
  Ze środy na piątek
  Żywot Pani
  Fatalna szpilka
  Legenda o św. Jerzym
  Liryki
  Listy zakopiańskie
  Listy ze Lwowa
  O tym, jak krawiec Niteczka został królem
  Poezje
  Poezje wybrane
  Smętne ballady
  Śpiewający diabeł
  Wesoły zwierzyniec
  Drugie wakacje Szatana (zaginiona książka, której wydanie planowano na grudzień 1939 roku[12])

Z Marianem Walentynowiczem:

  1933 120 przygód Koziołka Matołka (120, bo jest 120 obrazków, a pod każdym czterowierszowa zwrotka ośmiozgłoskowcem)
  1933 Druga księga przygód Koziołka Matołka
  1934 Trzecia księga przygód Koziołka Matołka
  1934 Czwarta księga przygód Koziołka Matołka
  1935 Awantury i wybryki małej małpki Fiki-Miki
  1936 Fiki-Miki dalsze dzieje, ten kto czyta, ten się śmieje
  1937 O wawelskim smoku
  1938 Wanda leży w naszej ziemi
  1938 Na nic płacze, na nic krzyki, koniec przygód Fiki-Miki
  1960 Legendy krakowskie (łączne wydanie O wawelskim smoku i Wandzie)
  1964 Wydanie łączne Awantury i wybryki małej małpki Fiki-Miki
  1969 Wydanie łączne Przygody Koziołka Matołka

Ekranizacje:

1959 - "Awantura o Basię", reżyseria Maria Kaniewska,
1960 - "Szatan z siódmej klasy", reżyseria Maria Kaniewska,
1962 - "O dwóch takich, co ukradli księżyc", reżyseria Jan Batory,
1983 - "Szaleństwa panny Ewy", reżyseria Kazimierz Tarnas,
1986 - "Przyjaciel wesołego diabła", reżyseria Jerzy Łukaszewicz,
1994 - "Panna z mokrą głową", reżyseria Kazimierz Tarnas,
1995 - "Awantura o Basię" - kolejna ekranizacja, reżyseria Kazimierz Tarnas,
2006 - "Szatan z siódmej klasy" - kolejna ekranizacja, reżyseria Kazimierz Tarnas.


Autor jako bohater filmów:

1978 - "Kornel Makuszyński", film oświatowy, biograficzny, scenariusz i realizacja Antoni Orwiński,
1994 - "U pana Kornela w Zakopanem" w cyklu dokumentalnym "Podróże literackie", film o sztuce, biograficzny, scenariusz, reżyseria Lucyna Smolińska i Mieczysław Sroka,
2012 - "Najweselszy człowiek", przedstawienie Teatru Telewizji, autorstwo i reżyseria Łukasz Wylężałek.


źródło: Wikipedia, culture.pl,
e-mail:  spdabrowkatuchowska@interia.pl
© Szkoła i Przedszkole Publiczne w Dąbrówce Tuchowskiej. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zdjęć bez zgody zabronione.
Adres:
SP Dabrówka Tuchowska
Dabrówka Tuchowska 145 A
33-170 Tuchów
Gmina Tuchów
woj. małopolskie
Tel: (14) 652-65-55
Adres:
SP Dabrówka Tuchowska
Dabrówka Tuchowska 145 A
33-170 Tuchów
Gmina Tuchów
woj. małopolskie
Tel: (14) 652-65-55
© Szkoła i Przedszkole Publiczne w Dąbrówce Tuchowskiej. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zdjęć bez zgody zabronione.
e-mail:  spdabrowkatuchowska@interia.pl
Wróć do spisu treści